దీపావళి - చివరికి మిగిల్చేది

నాకు తొమ్మిదేళ్లప్పుడు ఒక దీపావళి పండగొచ్చింది.
పటాకుల రేట్లు జాస్తి ఐపొయినాయని పల్లెలో పెద్దోళ్లంతా అనుకొంటాండారు.
"ఈసారేంకొనబళ్లా" అంటున్నారు నిష్ఠూరంగా.

"మ్మా...పటాకులకు లెక్కగావాల" అని అమ్మనడిగితే
"నాదగ్గిర్లేదు నాయనా, మీ నాయన్నడుగుపోండి" అని సమాధానం.
నాయన్నడగడానికి యాడికోబోవాల్సిన పన్లేదు పక్కన్నే వుండాడు.
అడగాల్సిన పనీలేదూ, నేనడిగింది యింటానే వుండాడు.
కానీ అట్టమల్లుకోని యెనిక్కి చేతులుగట్టుకోని నీలుక్కోన్నిలబడి
మెడ పైకెత్తి పెంకుటింటి వసారాకిందనించీ ఆకాశంలో మోడాలుజూచ్చాండాడు.
వాతావరణం ఏంబాలేదు. ఐనాసరే, "నాయినా" మొండిగా పిల్చినా.
"ఊఁ" నిలబడినకాణ్ణుంచి మెడగూడా తిప్పకండానే అన్నాగానీ మన పని
జరుగుతుందనిపించి, "లెక్కగావాల".

"దేనికి?"
మా గోపీ నా పక్కనే వున్నాడు. వాడు నోరెత్తడంలా. సపోర్టు ఇవ్వకండా
డబ్బిస్తే పటాకులుమాత్రం కొనుక్కుంటాడని నాకు వానిమింద ఉక్రోషం.
"పటాకులకు"
"అయ్యి కొని వాటిని కాల్చడమెందుకు, లెక్క గావాలంటే యిస్తా,
తీస్కబొయి పొయ్యిలోబెట్టు, కాలిపోతుంది, పండగైపోతుంది"
నా మెహం మాడిపోయింది ఈ మాటతో. ఇదెప్పుడూ విన్లా. కొత్త కాన్సెప్టు.
గోపీకేదో అర్ధమైనట్టు గొమ్ముగా ఆణ్ణుంచి బయటికిపొయినాడు.
నేనుమాత్రం కదల్లా. మొండిగా యదవమొగమేస్కోని ఆణ్ణే నిలబణ్ణా.

మానాభిమానాలు మనకెందుకని నిలబడిన నాకు పదిరూపాయలిచ్చినారు.
పెద్ద డబ్బే. మా శ్రీ శ్రీనివాస కాన్వెంటునెల ఫీజే ఇరవైయ్యైదు రూపాయలు.
నాకిచ్చినారుగాబట్టి గోపీకీ పదిరూపాయలిచ్చినారు. ఇది నాకు నచ్చలా.
సిగ్గుమానంలేకండా సాధించినాంకా ఇంట్లో వుండబుద్దిగాక ఆ సాయంత్రం
కాన్వెంటుకుబోయి అక్కడ బండపటాకులు, కుక్కపటాకులు, చాంతాడు,
వెన్నముద్ద పటాకులు, విష్ణు,భూ చక్రాలు, రాకెట్లు, పాంమ్మాత్తర్లు
కాకారపూలు కొని కాల్చిపారేసినా. ఐపోగానే మిగిలింది ఏవిటి అంటే-
సగం కాలి చెల్లాచెదురుగా పడిన కాయితం ముక్కలు.

శ్రీధర్ గారు మన తెలుగు రచయితలమీద గీసిన దీపావళి కార్టూన్ లలో,
"చివరికి మిగిలేది" రచయిత బుచ్చిబాబుగారు ఇలా సగం కాలి చెల్లాచెదురుగా
పడిన కాయితం ముక్కలు చీపురుతో వూడుస్తున్నట్లు గీసిన కార్టూన్ నాకు
ప్రతి సంవత్సరం దీపావళి పొద్దున మన రోడ్లను చూస్తే గుర్తొస్తుంది.

మా గోపిగాడు మాత్రం చూస్తావుండిపోయినాడు. కొన్లా, కాల్చలా.
పొద్దున్నే శనివారం. వీరబల్లెలో సంత. పదిరూపాయల్తో వారం గడుస్తుంది
మా అవ్వ వక్కాకు, మా తాత బీడీలతో కూడా కలిపి.
ఆరోజు ఆ సంతకు అక్కరకొచ్చింది గోపీ ఇచ్చిన దీపావళి పదిరూపాయలు.
ఏడుపుమొగంబెట్టి డబ్బు రాబట్టి కాల్చింది నేను - వయసులో పెద్దోణ్ణి.
వాడు నాకంటే చిన్నోడు. నా మీద నాకే రోతపుట్టింది.
అదే నా చివరి దీపావళి పటాకుల సంబరం.

ఇప్పుడు నాకు డబ్బు పెద్దసమస్య కాకపోవచ్చు. ఐనా సరే
పటాకులు కొనే బదులు, సమస్యల్లో వున్న ఒక కుటుంబానికి
ఆ డబ్బును ఖర్చుపెట్టొచ్చు. భవిష్యత్తులో నా పిల్లలకు నేను ఇలా
నచ్చజెప్పగలనా... ఏమోమరి.

*** *** *** ***

ఈమధ్య ఒక స్థానిక కన్నడిగ మిత్రుణ్ణి ఫోన్లో పలకరిస్తే "హ్యాపీ దీపావళి రామూ" అన్నాడు.
చాలా ఆనందంగా "నువ్వొక్కడివేనయ్యా చక్కగా దీపావళి అన్నది.
ఫోన్లలో, ఈ-మెయిల్లో,ఛాటింగ్లో ఎవ్వడూ ఇలా చెప్పలేదు.
అందరూ దివాలీ దివాలీ ద్దివాలీ"...- అన్నాన్నేను.
"ఆ మాటంటే నాకు చిరాకు" అన్నాడు మిత్రుడు.
మహానందమైంది నాకు. దీపావళి అనలేని దక్షిణాది వాడంటే నాకు కంపరం.
సరిగ్గా నా తీవ్రతతో ఈ విషయంలో ఏకీభవించిన కన్నడిగుడొకడుండడం ఒక స్వాంతన.
ఉత్తరాదివాడు ఆ మాటంటే - దివాలీ అని - దానికొక అర్థం పర్థం.
మనం "దీపావళి" అని పలికితేనే అందం-చందం, తల్లి-బిడ్డ న్యాయం.
తెలుగోడు దీపావళి అనాలి. దీపాల వరుస లేక సముదాయం అని అర్థం.

ప్రశాంతంగా కన్నుల పండుగగా వుండే దీపావళి ఇప్పుడు కర్ణ కఠోరంగా
కళ్లు చెదిరిపోయేలా ఇంకా ముదిరి ఒళ్లు కాలిపోయేలా కూడా మారిపోయింది.

మెత్తని గుడ్డ పొత్తిళ్లలో హాయిగా నిదురపోవలసిన పసిపిల్లకు
ఆ వారం పది రోజులూ కలత నిదురే. పాపం పండగ.
శబ్దం భరించలేని వృద్ధులు అనారోగ్యంతో వున్నవారు చిన్నపాటి నరకమే చూస్తారు.
వుండుండి వచ్చే టపాకాయల శబ్దానికి నిదురలోనే వులిక్కిపడే చిన్న పిల్లాణ్ణి చూస్తే
అవి పేల్చినవాణ్ణి కోసి ఆ మాంసంతో ఊరగాయ పెట్టాలనిపిస్తుంది నాకు.

దారిలో నడిచే మనుషులకు, వాహనాలకు, చివరికి జంతువులక్కూడా
ఈ పండగ పేరుతో కలిగేది ఇబ్బందే.
కాంక్రీటుభవనాలపక్కనే నివసంచే పూరి గుడిసెలు, కొట్టాలవాళ్లు!? పాపం.
ఎప్పుడు నిప్పంటుకుంటాయోనని కంటినిండా కునుకుండదు. అదీ పండగ.

ఘంటసాల పాటొకటి గుర్తొస్తోంది: "ఇదేనా మన సంప్రదాయమిదేనా ..."